تاپ‌اسپین چیست؟

در ورزش تنیس هر ضربه دو مؤلفه اصلی دارد: سرعت (Pace) و پیچ (Spin). می‌دانیم که هر چه سرعت یک ضربه بیشتر باشد برگرداندن آن برای حریف دشوارتر می‌شود، اما پیچ یا اسپین چه نقشی در کیفیت ضربه ایفا می‌کند؟

اسپین‌ در تنیس بر سه قسم است: تاپ اسپین یا پیچ رو (Topspin)، آندر اسپین یا بک اسپین یا پیچ زیر (Underspin, Backspin) و ساید اسپین یا پیچ کنار (Side Spin). هر کدام از این سه نوع اسپین ویژگی‌‌ها و کاربرد‌های خاص خود را دارند اما ویژگی مشترک هر سه افزایش کنترل و حاشیه خطا ضربات است.

در میان سه نوع اسپین، می‌توان گفت تاپ‌اسپین نقش مهم‌تری دارد چراکه امروزه بیشتر ضربات در یک بازی تنیس با استفاده از تاپ‌اسپین زده می‌شود و به همین دلیل در این مطلب قصد داریم راجع به آن صحبت کنیم. 

در گذشته ضربات اغلب بدون اسپین (Flat) و یا با اسپین کمی زده می‌شدند و توپ در یک مسیر نسبتاً مستقیم حرکت می‌کرد اما با پیشرفت تکنولوژی ساخت راکت و زه و بزرگتر شدن صفحه راکت به تدریج اسپین و به ویژه تاپ‌اسپین رواج بیشتری یافت و در پی آن تغییرات بنیادین در شیوه بازی تنیس پدید آمد.

تاپ‌اسپین چگونه تنیس را متحول کرد؟

احتمالا راجع به اثر مگنوس (Mangus Effect) و تأثیرش بر ضربات “کات‌دار” در فوتبال و سایر ورزش‌ها شنیده‌اید. در تنیس نیز این قانون ضربات اسپین‌دار را توضیح می‌دهد. در ضربه تاپ‌اسپین توپ به دلیل اثر مگنوس در مسیری قوسی شکل حرکت کند که این موضوع از دو طریق حاشیه خطای ضربات را افزایش می‌دهد: اول آنکه توپ با فاصله‌ای بیشتری از روی تور (Net Clearance) عبور کرده و در نتیجه احتمال برخورد آن با تور را کاهش می‌دهد و دوم آنکه در زمین حریف نیز با زاویه تندتری فرود می‌آید و احتمال خارج رفتنش کمتر می‌شود. 

علاوه بر این دو مورد، هر چه قوس ضربه بیشتر باشد (مانند ضربات نادال) توپ بعد از برخورد با زمین ارتفاع بیشتری می‌گیرد و کنترل و برگرداندن آن برای حریف دشوارتر می‌شود. همچنین چرخش دورانی توپ فارغ از تغییری که در مسیر حرکت ضربه ایجاد می‌کند کنترل و ضربه زدن به آن را برای حریف دشوار می‌سازد.

بنابراین تاپ‌اسپین به بازیکنان اجازه می‌دهد تا با اطمینان خاطر و کنترل بیشتری به توپ ضربه بزنند و نهایت توان خود را بدون هراس از خطا دادن به کار گیرند. از همین رو در تنیس مدرن امروزی، تاپ‌اسپین نقشی تعیین‌کننده در دفاع و حمله دارد و یکی از مهمترین ابزارهایی است که یک بازیکن در اختیار دارد.

اما مورد دیگر که به آن باید توجه کنیم نسبت میان سرعت (Pace) و تاپ اسپین (Topspin) است که تفاوت اساسی در کاربرد ضربات ایجاد می‌کند. 

هر چه بازیکن هنگام ضربه زدن، دستش را بیشتر به سمت بالا حرکت دهد توپ تاپ‌اسپین بیشتری می‌گیرد و چنانچه مسیر حرکت دست به سمت جلو متمایل باشد فشار و سرعت توپ افزایش پیدا می‌کند. 

مقایسه ضربات نادال و جوکوویچ به ما کمک می‌کند تا این موضوع را بهتر متوجه شویم. ضربات جوکوویچ نسبت به نادال سرعت بیشتر و اسپین کمتری دارد و از آن طرف در ضربات نادال کفه ترازو بیشتر به سمت اسپین سنگینی می‌کند. 

به همین دلیل است که جوکوویچ در زمین‌های سریع مانند هارد و چمن موفقیت بیشتری دارد و نادال در زمین‌های کند مانند خاک.